*ሒሳብ* ስርዓታውን ኣብስትራክትን ዓውዲ መጽናዕቲ ኮይኑ፡ ብዛዕባ ባህርያት፡ ዝምድናታትን ኣቃውማታትን ብዝሒታት፡ ቁጽርታት፡ ቅርጽታትን ቅዲታትን ዝምልከት እዩ። መብዛሕትኡ ግዜ ከም ቋንቋ ሳይንስን መሰረታዊ መሳርሒ ተፈጥሮኣዊ ዓለም ንምርዳእን ንምግላጽን እዩ ዝቑጸር። ቁልፊ መዳያት ሒሳብ እዞም ዝስዕቡ እዮም፤
**1. **ጨናፍር ሒሳብ:**
- **ኣልጀብራ:** ኣብ መጽናዕቲ ምልክታት ሒሳብን ነዞም ምልክታት ንምትዕጽጻፍ መመዓራረዪታት ንምፍታሕን ዝምድናታት ንምትንታንን ዝሕግዙ ሕግታትን ዘተኮረ እዩ።
- **ጂኦሜትሪ:** ቅርጽታት፡ ዓቐን፡ ባህርያት ቦታ፡ ከምኡ’ውን ኣብ መንጎ ኣቑሑት ዘሎ ዝምድናታት ይምርምር።
- **ካልኩለስ:** ንመጽናዕቲ ፍጥነት ለውጥን ምውህላልን ዝግደስ፣ ምንቅስቓስ፣ ዕብየትን ለውጥን ኣብ ምርዳእ ኣገዳሲ እዩ።
- **ስታቲስቲክስ:** ምእካብ፣ ምትንታን፣ ምትርጓም፣ ኣቀራርባን ምውዳብን መረዳእታ ዘጠቓልል እዩ።
**2. **ተግባራዊ ኣንጻር ጽሩይ ሒሳብ:**
- **ተግባራዊ ሒሳብ:** ኣብ ፊዚክስ፣ ምህንድስና፣ ቁጠባን ስነ ህይወትን ሓዊሱ ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ናይ ሓቂ ዓለም ፀገማት ንምፍታሕ መትከላት ሒሳብ ይጥቀም።
- **ጽሩይ ሒሳብ:** ኣብስትራክት ኣምርን ኣቃውማን ንባዕሎም ክብል ይምርምር፣ ናይ ግድን ግብራዊ ኣተገባብርኦም ኣብ ግምት ከየእተወ።
**3. **ስነመጎታዊ ምኽንያት:**
- ሒሳብ ኣብ መሰረት ጽኑዕ ስነ-መጐታዊ ምኽንያት ዝተሃንጸ እዩ። ንልክዕ ኣተሓሳስባን ምፍታሕ ጸገማትን ዝኸውን ማዕቀፍ ይህብ።
**4. **ኣድማሳዊ ቋንቋ:**
- ሒሳብ ከም ኣድማሳዊ ቋንቋ ይቑጸር፣ ባህላውን ቋንቋውን ዕንቅፋታት ሰጊሩ። መትከላቱን ቴዎረማቱን ጂኦግራፍያዊ ወይ ባህላዊ ኵነታት ብዘየገድስ ቅኑዕ ኮይኑ ይቕጽል።
**5. **መሳርሒ ሳይንስን ቴክኖሎጅን:**
- ሒሳብ ኣብ ሳይንሳዊ ምርምር ወሳኒ ተራ ስለዘለዎ፡ ምሕንጻጽ ክልሰ-ሓሳባትን ሞዴላትን የኽእል። ኣብ ቴክኖሎጂ እውን ኣገዳሲ መሳርሒ ኮይኑ፡ ኣብ ከም ኮምፒተር ሳይንስን ምህንድስናን ዝኣመሰሉ ዓውድታት ምዕባለታት ዘመቻችእ እዩ።
**6. **ጸገም-ምፍታሕ:**
- ሒሳብ ንውልቀሰባት ብኽእለት ምፍታሕ ጸገማት የዕጥቖም። ነቐፌታዊ ኣተሓሳስባን ስነ-መጐታዊ ትንተናን ዘተባብዕ ኮይኑ፡ ንብድሆታት ንምፍታሕ ስርዓታዊ ኣገባብ የዕቢ።
**7. **ክልሰ ሓሳብ ቁጽሪ:**
- ኣብ ባህርያትን ዝምድናታትን ቁጽርታት ዘተኮረ ኮይኑ፡ ከም ዋና ቁጽርታት፡ ምክፍፋል፡ ከምኡ’ውን ሞዱላዊ ስነ-ቁጽሪ ዝኣመሰሉ ኣምር ይምርምር።
**8. **መሰረታት ስነ-መጎት ሒሳብ:**
- ዓውዲ ስነ-መጐት ሒሳብ፡ ከም ክልሰ-ሓሳብ ስብስብን መሰረታት ሒሳብን ዝኣመሰሉ ኣርእስታት ሓዊሱ፡ እንታይነትን ኣቃውማን ሒሳባዊ ምኽንያት ይድህስስ።
**9. **ናይ ሒሳብ ምልክት:**
- ምልክታትን ቀመማትን ሓዊሱ ናይ ሒሳብ ምልክት፡ ዝተሓላለኹ ሓሳባትን ዝምድናታትን ንምግላጽ ጽፉፍን ንጹርን መገዲ ይህብ።
ብመሰረቱ ሒሳብ ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ሰፊሕ ኣተገባብራ ዘለዎ ዳይናሚካውን መሰረታውን ስነ-ፍልጠት እዩ። ንኣቃውማ ኣድማስና ንምርዳእ፡ ግብራዊ ጸገማት ንምፍታሕን ስነ-መጐታዊ ምኽንያትን ምሁራዊ ምዕባለን ንምዕባይን ከም ሓያል መሳርሒ ኮይኑ የገልግል።
